Na rynku pracy spotykają się osoby poszukujące pracy
i pracodawcy.
Pracodawcy tworzą miejsca pracy i poszukują pracowników.
Rynek pracy to nie jest jedno miejsce. Są to różne zakłady pracy,
firmy, instytucje i ludzie.

Na rynku pracy jest bardzo dużo różnych możliwości.
Pracodawca może wybierać najlepszych pracowników.
Osoba poszukująca pracy może wybierać jaką pracę
chce wykonywać i gdzie chce pracować.

Zatrudnienie na specjalnych warunkach
Zatrudnienie na specjalnych warunkach nazywane jest inaczej
pracą chronioną.
Praca chroniona pozwala na zdobycie doświadczenia w pracy
w bezpiecznych warunkach. To znaczy pozwala nauczyć się
pracować.

Niektóre osoby z niepełnosprawnością intelektualną
potrzebują w pracy:
– więcej czasu na wykonanie swoich obowiązków
– odpowiednio przystosowanego stanowiska pracy
– rehabilitacji i opieki medycznej.

Praca chroniona powinna mieć charakter przejściowy.
To znaczy że powinna trwać kilka miesięcy lub najwyżej kilka lat.
Tak długo ile każda osoba potrzebuje.
Potem osoba z niepełnosprawnością powinna móc pracować
w zwykłych firmach.

Zatrudnienie na specjalnych warunkach może się odbywać:
– w zakładach pracy chronionej
– lub w zakładach aktywności zawodowej

Zakład pracy chronionej może utworzyć każdy pracodawca,
który prowadzi działalność:
– usługową, na przykład prowadzi usługi sprzątania
– produkcyjną, na przykład produkuje meble lub odzież.

W zakładzie pracy chronionej połowa pracowników
to osoby z niepełnosprawnościami.
Budynek zakładu musi być dostosowany do potrzeb tych osób.
Dostosowane muszą też być stanowiska pracy.
Odpowiednio do każdego pracownika z niepełnosprawnością.
To znaczy, wyposażone w odpowiednie meble i urządzenia.

Zakład pracy chronionej musi zapewnić pracownikom
z niepełnosprawnościami:
– opiekę medyczną
– poradnictwo, na przykład psychologa
– rehabilitację.

Większą część pieniędzy na wypłaty dla pracowników
z niepełnosprawnościami daje państwo.
Pracodawca dostaje te pieniądze z Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Zakład Aktywności Zawodowej (w skrócie ZAZ)
to zakład pracy, w którym większość pracowników to osoby
z niepełnosprawnościami.

W ZAZ osoby przygotowują się do samodzielnego życia
i zdobywają doświadczenie jako pracownicy.
ZAZ może utworzyć gmina, powiat lub organizacja społeczna.
Organizacja społeczna to na przykład fundacja
lub stowarzyszenie.

Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością
Intelektualną prowadzi 15 Zakładów Aktywności Zawodowej
w różnych miastach w Polsce.
Najbardziej znanym Zakładem jest Centralna Kuchnia
w Stargardzie.

W Zakładzie Aktywności Zawodowej wszystkie pomieszczenia
i stanowiska pracy są dostosowane do potrzeb osób
z niepełnosprawnością.
Dla osób które tego potrzebują, może być zorganizowany
transport do pracy i z pracy.

ZAZ może prowadzić różną działalność, na przykład prowadzić
hotel, pralnię, sprzątać parki miejskie, przygotowywać jedzenie.
W ZAZ pracują też instruktorzy, którzy uczą i wspierają
osoby z niepełnosprawnościami w wykonywaniu pracy.

Większość pieniędzy na działalność Zakładu Aktywności
Zawodowej przekazuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych.

W ZAZ tworzony jest zakładowy fundusz aktywności.
Są to specjalnie wydzielone pieniądze na pomoc pracownikom
z niepełnosprawnościami. Na przykład:
– na zakup sprzętu i wyposażenia ułatwiającego pracę
– na przygotowanie do samodzielnego zamieszkania
– na szkolenia.

To inaczej praca w zwykłych firmach lub instytucjach.
Otwarty rynek pracy daje osobie z niepełnosprawnością możliwość
zwyczajnego życia w swojej miejscowości.
W takiej firmie pracujesz na takich samych zasadach jak kolega,
siostra lub sąsiad.

W firmie na otwartym rynku pracy najważniejsze są
Twoje kompetencje.
Kompetencje to:
– wiedza czyli wszystko to czego się nauczyłeś
– umiejętności czyli to co umiesz robić
– i doświadczenie czyli jak długo to robiłeś.

Przed zatrudnieniem pracownika z niepełnosprawnością
pracodawca zwraca uwagę na:
– to co osoba umie robić
– jak sobie radzi na stanowisku pracy.

Podczas zatrudnienia na otwartym rynku pracy
osoba z niepełnosprawnością może korzystać ze wsparcia
innych osób.
Takie wsparcie może Ci dać na przykład trener pracy lub kolega,
koleżanka z pracy.

Zatrudnienie wspomagane to praca w zwykłej firmie
przy wsparciu trenera pracy.
Trener pracy to taki indywidualny asystent osoby
z niepełnosprawnością. Pomoże Ci we wszystkich sprawach
związanych z pracą i z utrzymaniem tej pracy.

Trener pracy przed podjęciem pracy pomoże Ci:
– wybrać odpowiednie miejsce pracy i stanowisko,
– przygotować potrzebne dokumenty, na przykład życiorys
zawodowy. Na życiorys zawodowy mówi się CV (czytaj Si Wi).
– przygotować się do rozmowy o pracę.

Jeśli tego potrzebujesz, trener pracy pójdzie z Tobą
na wizytę do lekarza medycyny pracy.
Trener pracy będzie Cię też wspierał po podjęciu pracy.
Nauczy Cię jak należy prawidłowo wykonywać obowiązki
na Twoim stanowisku pracy.

Trener pracy może Ci też pomóc zaprzyjaźnić się
z Twoimi nowymi współpracownikami.
Ważne jest żebyś miał dobre relacje z innymi osobami w pracy.
Będziesz mógł zwrócić się do nich o pomoc, gdy nie będzie obok
Ciebie trenera pracy.

DZWONI to skrót od Doradztwa Zawodowego i Wspierania
Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.

Centrum DZWONI jest agencją zatrudnienia prowadzoną
przez Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób
z Niepełnosprawnością Intelektualną.
W agencji zatrudnienia możesz skorzystać z porady
doradcy zawodowego i znaleźć odpowiednią dla Ciebie ofertę pracy

Centrum DZWONI jest agencją zatrudnienia dla osób
z niepełnosprawnością intelektualną.
W Centrum DZWONI pracują trenerzy pracy, doradcy zawodowi
i psycholodzy.
Pomogą Ci znaleźć pracę najbardziej odpowiednią dla Ciebie.

Spółdzielnia socjalna inaczej jest nazywana
przedsiębiorstwem społecznym.
Przedsiębiorstwo społeczne działa po to, żeby osoby bez pracy
zaczęły pracować i utrzymały tę pracę.

W spółdzielni socjalnej mogą pracować:
– osoby bezrobotne
– osoby z niepełnosprawnościami
– osoby uzależnione od różnych używek, które zakończyły terapię.
Na przykład byli narkomani lub alkoholicy
– inne osoby mające trudności w znalezieniu pracy.

Spółdzielnię socjalną mogą założyć osoby, które zostały
wymienione na poprzedniej stronie. Muszą być co najmniej
3 takie osoby. To są założyciele spółdzielni.
Pozostałe osoby pracujące w spółdzielni są członkami spółdzielni.
Spółdzielnię może też założyć stowarzyszenie lub fundacja
razem z gminą lub powiatem.
Taka spółdzielnia musi zatrudnić co najmniej 5 osób bezrobotnych
lub osób z niepełnosprawnościami.

Spółdzielnie socjalne mogą prowadzić różną działalność.
O tym co chcą robić, decydują członkowie spółdzielni.
Członkowie spółdzielni sami wykonują tę pracę i w ten sposób
zarabiają na swoje wypłaty.

Zawartość przełącznika

Zatrudnienie wspomagane pomaga osobom
z niepełnosprawnościami:
– znaleźć pracę
– podjąć pracę
– i utrzymać pracę
na otwartym rynku pracy przy wsparciu trenera pracy.

Otwartym rynkiem pracy nazywamy zwykłe firmy i instytucje.
W zatrudnieniu wspomaganym ważną rolę ma trener pracy.
Trener pracy pomaga osobom z niepełnosprawnościami znaleźć
pracę. Innym osobom pomaga utrzymać pracę.
Utrzymać pracę to znaczy jak najdłużej pracować.

To asystent osoby z niepełnosprawnością.
Trener pracy wspiera osobę we wszystkich sprawach
związanych z pracą.
Na przykład pomaga znaleźć odpowiednią pracę.

Odpowiednia praca to taka praca, która:
– podoba Ci się
– chcesz ją wykonywać
– dasz radę ją wykonywać.
Trener pracy powie Ci o wszystkim co dotyczy Twojej pracy.
Ale to Ty sam decydujesz co będziesz robić.

W Polsce zatrudnienie wspomagane jest stosowane
przez różne organizacje.
Osoby z niepełnosprawnościami mogą tam brać udział
w programach zatrudnienia wspomaganego.
Program zatrudnienia wspomaganego prowadzi na przykład
Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością
Intelektualną w Centrum DZWONI.

Jeśli szukasz pracy, przygotuj swoje Curriculum Vitae
(czytaj kurikulum wite).
Na Curricum Vitae mówi się w skrócie CV (czytaj SiWi).
W CV piszesz o swoim doświadczeniu, wykształceniu
i zainteresowaniach.
Pamiętaj! W CV pisz tylko prawdziwe informacje o sobie.

To wiadomości od pracodawców. W ofertach piszą:
• jakiego pracownika szukają
• jakie zadania będzie wykonywał pracownik
• ile godzin dziennie będzie pracował.

Jeśli potrzebujesz wsparcia żeby znaleźć oferty pracy i napisać CV,
skorzystaj z pomocy. Może Ci pomóc doradca zawodowy
w Powiatowym Urzędzie Pracy lub w Centrum DZWONI.
Dowiedz się czy DZWONI działa blisko Ciebie.
DZWONI to skrót od Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób
z Niepełnosprawnością Intelektualną.
W DZWONI specjaliści pomogą Ci dowiedzieć się co umiesz robić
dobrze w pracy

Rozmowa kwalifikacyjna to pierwsze spotkanie z pracodawcą.
Przed spotkaniem sprawdź jaki jest dokładny adres pracodawcy.
Sprawdź w aplikacji w telefonie ile czasu zajmie Ci dojazd.
Pamiętaj żeby na rozmowę kwalifikacyjną przyjść punktualnie.
Możesz być trochę wcześniej. Na przykład 10 minut przed umówioną
rozmową. Ale nie możesz się spóźnić!

Po wejściu na spotkanie z pracodawcą powiedz dzień dobry
i przedstaw się. Powiedz wyraźnie swoje imię i nazwisko.
Powiedz na jaką ofertę pracy się zgłaszasz.
Uważnie słuchaj tego co mówi pracodawca.
Jeśli czegoś nie rozumiesz, poproś o wyjaśnienie.

Podczas rozmowy kwalifikacyjnej patrz w oczy pracodawcy.
Kontakt wzrokowy jest ważny. Pokazuje że jesteś szczery, otwarty.
Jeśli się wstydzisz, spróbuj patrzeć na inną część twarzy blisko oczu.
Na przykład na czoło lub brwi.
Możesz też patrzeć na to, co jest za głową pracodawcy

W czasie spotkania z pracodawcą możesz zadawać pytania.
Na przykład możesz zapytać o to:
• co dokładnie będziesz robić na stanowisku pracy
• w jakich godzinach będziesz pracować
• ile będziesz zarabiać.
Pamiętaj! Jeśli potrzebujesz wsparcia podczas rozmowy
kwalifikacyjnej, poproś o pomoc trenera pracy lub bliską osobę.

Kiedy rozpoczynasz pracę w nowym miejscu, musisz poznać
regulamin pracy.
W regulaminie przeczytasz co możesz robić w miejscu pracy.
Dowiesz się też jakie zachowania są nieodpowiednie.
Jeśli nie rozumiesz wszystkich informacji, poproś o pomoc
pracodawcę lub trenera pracy.

Pamiętaj! W miejscu pracy to pracodawca wydaje polecenia.
Powie Ci co masz robić. W jakiej kolejności wykonać zadania.
Jeśli czegoś nie rozumiesz, zadawaj pytania. Poproś o wyjaśnienie.
Pracodawca pokaże Ci jak prawidłowo wykonać czynności.
Jeśli podobne zadania wykonywałeś w innej pracy,
zapytaj pracodawcę czy robisz to dobrze.

Kiedy musisz wykonać wiele zadań w pracy a na przykład coś Cię boli,
możesz czuć złość. Masz prawo czuć różne emocje!
Ważne jest żeby Twoja złość nie przeszkadzała innym w pracy.
I żeby wykonać swoje obowiązki. Zastanów się jak to zrobić.

Przygotuj w domu listę swoich sposobów na radzenie sobie ze złością
i z innymi trudnymi emocjami. Możesz na przykład:
• głęboko oddychać
• myśleć o czymś przyjemnym
• słuchać spokojnej muzyki
• w czasie przerwy zadzwonić do trenera pracy lub kogoś bliskiego.
Pamiętaj! Jeśli sytuacje kiedy czujesz złość powtarzają się
bardzo często, umów się na konsultację do psychologa.

W pracy mogą zdarzyć się trudne chwile. Na przykład:
• źle wykonasz zadanie
• pracodawca zdenerwuje się na Ciebie
• pokłócisz się ze współpracownikami.
W takich sytuacjach postaraj się być spokojny.
Zastanów się jak rozwiązać problem. Jeśli nie masz pomysłu
co zrobić, porozmawiaj z trenerem pracy lub kimś bliskim.

W niektórych miejscach pracy musisz nosić ubranie robocze.
Dbaj o ubranie. Pierz je i prasuj zanim rozpoczniesz pracę.
Po powrocie z pracy postaraj się odpocząć.
Zadbaj o to co jesz. Wybieraj zdrowe produkty.
Żeby dobrze wypocząć przed kolejnym dniem pracy śpij 7 godzin.
Przed snem nie używaj długo smartfona lub komputera.

• W pracy nie możesz pić alkoholu.
Zrezygnuj też z alkoholu wieczorem, jeśli następnego dnia idziesz
do pracy. Pracodawca może sprawdzić czy piłeś. Może Ci kazać
dmuchnąć w alkomat.
Alkomat pokazuje czy w Twoim ciele jest alkohol.

•Do pracy musisz przychodzić punktualnie.
Nie możesz się spóźniać. Sprawdzaj o której godzinie zaczynasz
pracę kolejnego dnia. Zaplanuj godzinę o której powinieneś wstać
i wyjść z domu.
Jeśli będziesz spóźniać się do pracy, pracodawca może Cię zwolnić.

• Przyznaj się jeśli w pracy popełnisz błąd.
Nie ukrywaj tego. Opowiedz pracodawcy co się stało.
Jak będziesz kłamać, pracodawca nie będzie wierzył
w to co mówisz. Nie będzie Ci ufał.
Zaufanie jest potrzebne w każdej pracy.

• Nie używaj telefonu podczas wykonywania pracy.
Możesz korzystać z telefonu tylko podczas przerwy.

• W czasie pracy staraj się rozmawiać ze współpracownikami
tylko o tym co dotyczy pracy.
Kiedy chcesz porozmawiać o innych sprawach, zrób to w czasie
przerwy.

• Nie mów o Twoich współpracownikach, którzy są obok Ciebie.
To jest obgadywanie. Możesz zrobić tym przykrość.

• Nie przerywaj kiedy mówi ktoś inny.

• Szanuj przestrzeń osobistą innych osób.

• Nie wyśmiewaj i nie ośmieszaj swoich współpracowników.
Mów o innych z szacunkiem, bez złośliwości i przezwisk.
Jeśli nie rozumiesz zachowania innych, spróbuj o tym porozmawiać.
Na przykład ze współpracownikami lub z psychologiem.

• Jeśli Ci coś zginie, nie oskarżaj innych o kradzież.
Najpierw dokładnie przeszukaj kieszenie swoich ubrań i torbę.
Sprawdź w pokoju socjalnym i wszędzie gdzie byłeś.
Dopiero wtedy powiadom pracodawcę o zagubionych
przedmiotach.

Zanim rozpoczniesz pracę pracodawca powinien:
• dać Ci umowę. Musisz ją przeczytać i podpisać.
• dać skierowanie do lekarza medycyny pracy
• zorganizować szkolenie o bezpieczeństwie i higienie pracy,
w skrócie BHP.

Pracodawca powinien opowiedzieć i pokazać Ci Twoje zadania.
Pokaże Ci co zrobić przy wejściu do pracy i wyjściu.
Na przykład gdzie podpisać listę obecności lub jak użyć karty
pracownika.
Może też wyznaczyć innego pracownika żeby pokazał Ci miejsce pracy.

Pracodawca może poprosić Cię żebyś powtórzył co masz robić.
W ten sposób sprawdza czy zrozumiałeś i zapamiętałeś swoje zadania.
Pracodawca wysłucha Twoich pytań i odpowie na nie.
Jeśli dobrze rozumiesz się z pracodawcą, łatwiej będzie Ci pracować.
Chętnie będziesz chodził do pracy.

Pracodawca może zaprosić Cię na spotkanie integracyjne.
W czasie spotkania integracyjnego pracownicy spędzają ze sobą
wolny czas. Na przykład mogą wspólnie iść na kręgle.
Czas spędzany razem poza pracą pomaga lepiej się poznać i polubić.
Niektórzy pracodawcy pozwalają żeby był z Tobą trener pracy.

Jeśli Twój pracodawca:
• nie dał Ci umowy o pracę
• nie wypłacił wynagrodzenia
• nie pozwolił Ci pójść na urlop
• zmuszał do dłuższej pracy
to znaczy że jest złym pracodawcą. Nie dotrzymuje ustaleń.

Nie zgadzaj się na złe traktowanie.
Na przykład jeśli pracodawca lub współpracownicy:
• zastraszają Cię
• wyśmiewają i lekceważą Cię
• tratują gorzej niż innych pracowników, może to oznaczać
że stosują mobbing.

Mobbing jest wtedy gdy ktoś w pracy robi Ci przykrość.
Na przykład gdy pracodawca lub współpracownik źle Cię traktuje.
Boisz się go. Trwa to już od dawna i często się powtarza.
Przeszkadza Ci to w wykonywaniu pracy i w życiu codziennym.
Mobbing to przemoc.

Mobbing często zaczyna się od konfliktów w pracy.
Konflikt jest gdy ludzie mają inne zdania i nie mogą się dogadać.
Konflikt może zmienić się w mobbing.
Tak jest gdy tylko 1 osoba chce się pogodzić. Druga osoba nie chce.
Tę drugą osobę nazywa się mobberem.
Mobber robi wszystko żeby zaszkodzić komuś w pracy.

Sytuacje konfliktowe powodują, że zaczynasz się stresować.
Przed wyjściem do pracy:
• masz problemy żołądkowe. Często chodzisz do toalety.
• boisz się spotkać współpracowników lub pracodawcę
• wieczorami nie możesz zasnąć.
To oznacza że coś złego dzieje się w Twojej pracy.

Pamiętaj! Nie musisz zgadzać się na złe traktowanie w pracy.
Porozmawiaj o tym z zaufaną osobą. Poproś o pomoc.
Możesz zgłosić to do Państwowej Inspekcji Pracy, w skrócie PIP.
PIP to urząd który pilnuje żeby wszyscy pracodawcy i pracownicy
przestrzegali prawa w pracy.

Po skończeniu szkoły możesz chodzić na zajęcia w:
•warsztacie terapii zajęciowej, w skrócie WTZ
•środowiskowym domu samopomocy, w skrócie ŚDS
•placówkach które mają program Rehabilitacja 25 plus
•dziennym centrum aktywności, w skrócie DCA
•świetlicy terapeutycznej.

Najpierw musisz wybrać w jakiej placówce chcesz być.
Specjaliści w tej placówce ocenią czy ich zajęcia są odpowiednie
dla Twoich potrzeb i możliwości.
W niektórych placówkach trzeba zapisać się na listę
i poczekać na wolne miejsce.

Placówki dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną
prowadzą najczęściej stowarzyszenia, fundacje lub samorządy.
Samorząd to na przykład władze Twojego miasta lub powiatu.
Zajęcia w placówkach odbywają się od poniedziałku do piątku.
Zazwyczaj trwają 7 godzin dziennie.
Często uczestnicy przyjeżdżają do placówki busem.

W placówkach dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną
uczestnicy nie płacą za udział w zajęciach.
Pieniądze na działania placówek daje Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych lub samorząd.
Na przykład Urząd Miasta lub starostwo powiatowe.

Zajęcia w placówkach nazywamy terapią lub rehabilitacją społeczną i zawodową.
Dzięki zajęciom nauczysz się nowych umiejętności.
Będziesz ćwiczyć czynności potrzebne w codziennym życiu.
Będziesz bardziej samodzielny.
Sam będziesz podejmował coraz więcej decyzji.

Terapia w placówkach dla dorosłych może polegać na:
• zajęciach kulinarnych. To przygotowanie posiłków i nauka obsługi
sprzętu kuchennego. Na przykład kuchenki, miksera, zmywarki.
• arteterapii. To terapia przez sztukę. Na przykład tworzenie z gliny
talerzy lub wazonów w pracowni ceramicznej.
• terapii psychologicznej. Czyli zajęcia z psychologiem.
• terapii ruchowej. Na przykład gimnastyka lub ćwiczenia w siłowni.

W Warsztacie Terapii Zajęciowej osoby z niepełnosprawnością
uczą się umiejętności potrzebnych w dorosłym życiu.
Na przykład jak dobrze sprzątać, gotować posiłki, zmywać naczynia.
Takie umiejętności są potrzebne każdemu człowiekowi w domu.
Można też wykorzystać je w pracy zawodowej. Na przykład w firmie
sprzątającej biura. Albo w kuchni restauracji.

Żeby zostać uczestnikiem WTZ musisz mieć orzeczenie o stopniu
niepełnosprawności. Z zajęć w Warsztacie mogą korzystać osoby
z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności.
W orzeczeniu musi być też zapis, że potrzebujesz terapii zajęciowej.
Potem musisz sprawdzić czy w Twojej okolicy jest więcej Warsztatów
i wybrać jeden z nich. W tym WTZ musisz zgłosić chęć udziału
w zajęciach.

W WTZ uczestnicy zdobywają umiejętności w różnych pracowniach.
Na przykład w pracowni gospodarstwa domowego nauczysz się
dbać o dom. Sprzątać, prać, robić zakupy, pracy w ogrodzie.
W pracowni stolarskiej robi się różne przedmioty z drewna.
Nauczysz się tam obsługiwać narzędzia stolarskie. Na przykład piły,
szlifierki. W pracowni aktywizacji zawodowej będziesz poznawać swoje
umiejętności. Dowiesz się jakie są zawody i w jaki sposób znaleźć pracę.

W każdej pracowni pracuje instruktor terapii zajęciowej.
Instruktor dba żeby uczestnicy prawidłowo wykonywali zadania.
Każdy człowiek ma trochę inne zdolności i umiejętności.
Instruktor uczy i wspiera wszystkich uczestników.
W taki sposób jakiego każdy uczestnik potrzebuje.

W niektórych Warsztatach uczestnicy chodzą na praktyki zawodowe.
Praktyki zawodowe to nauka czynności na stanowisku pracy w firmie.
Podczas praktyk zawodowych uczestnika wspiera instruktor
lub trener pracy. Trener pracy uczy czynności zawodowych.
Uczy też jak zachowywać się w firmie.
Pomaga nawiązać dobre relacje z innymi osobami w miejscu praktyki.

Dla każdego uczestnika WTZ przygotowuje osobny dokument. Ten
dokument to Indywidualny Program Rehabilitacji. W skrócie IPR.
IPR przygotowują instruktorzy i kierownik WTZ razem z uczestnikiem.
Na instruktorów i kierownika mówi się kadra WTZ.
Żeby przygotować IPR potrzebna jest diagnoza.

W czasie diagnozy instruktorzy i kierownik WTZ sprawdzają:
• co uczestnik potrafi robić samodzielnie
• jakie ma trudności
• czego chce się nauczyć
• jakiego wsparcia potrzebuje.
Rozmawiają też o tym z rodzicami uczestnika lub opiekunami.

W IPR instruktorzy zapisują cele dla uczestnika.
Na przykład czego uczestnik chce się nauczyć. Wpisują też do IPR
kto będzie go w tym wspierał.
Po jakimś czasie kadra WTZ i uczestnik sprawdzają czy udało się
zrealizować cele. Wtedy można zmienić zapisy.
Na przykład dodać nowy cel.

W zajęciach WTZ możesz brać udział przez kilka lat. Zajęcia powinny
przygotować Cię do podjęcia pracy. Co 3 lata lub częściej kadra WTZ
ocenia Twoje umiejętności. Określa:
• czy możesz podjąć pracę i jakiego wsparcia będziesz potrzebować
• czy musisz jeszcze nauczyć się czegoś w WTZ
• czy zakończyć Twój udział w WTZ i zalecić udział w innej placówce.

Kiedy podejmiesz pracę, przestajesz być uczestnikiem WTZ.
Możesz wtedy brać udział w zajęciach klubowych.
Dzięki temu będziesz miał kontakt z kolegami i kadrą WTZ.
Na spotkaniach klubu możesz opowiedzieć o swojej pracy.
Zajęcia klubowe odbywają się zazwyczaj 1 raz w tygodniu.

W Środowiskowym Domu Samopomocy osoby z niepełnosprawnością
mają codziennie 6 godzin zajęć.
Niektóre placówki organizują dowóz uczestników busami.
Uczestnicy ŚDS nie płacą za udział w zajęciach.
Mają terapię indywidualną i grupową. Na przykład w pracowni
kulinarnej, rękodzieła lub muzycznej.

Z zajęć w ŚDS mogą korzystać osoby z orzeczeniem:
•o niepełnosprawności intelektualnej
•o spektrum autyzmu
•o problemach zdrowia psychicznego.
Każda z tych grup jest w osobnej placówce.
Uczestnicy mogą mieć niepełnosprawności sprzężone. To znaczy że
osoba ma kilka niepełnosprawności. Na przykład niepełnosprawność
intelektualną i ruchową.

Żeby zostać uczestnikiem zajęć w ŚDS musisz złożyć wniosek
o skierowanie do ŚDS. Wniosek składasz w ośrodku pomocy
społecznej w Twojej miejscowości. Do wniosku trzeba dołączyć
zaświadczenie od lekarza oraz orzeczenie o niepełnosprawności
lub stopniu niepełnosprawności. Pracownik ośrodka powie Ci
jakie inne dokumenty należy przynieść.

W niektórych ŚDS oprócz zajęć dziennych są miejsca całodobowe.
To znaczy uczestnik może tam mieszkać przez kilka miesięcy.
Jest tak gdy osoba wymaga opieki przez cały dzień a zabraknie jej
w domu rodzinnym. Na przykład kiedy mama choruje i musi być
długo w szpitalu.